Opinie: Bring it on, Corona

“It was the best of times, it was the worst of times...” zo opent Charles Dickens zijn ‘Tale of Two Cities’, verwijzend naar de rumoerige  jaren aan de vooravond van de Franse Revolutie. Ook in de huidige context valt er wat te zeggen voor deze quote. Enerzijds the worst of times, met het gevoel dat onze samenleving zich in haar slechtst denkbare vorm bevindt. Anderzijds kijk ik, als optimistische liberaal, naar the best of times. Een crisis zet als motor van verandering immers aan tot creativiteit.

Ik kan er bijvoorbeeld niet omheen in het negatieve ook enkele positieve effecten te zien. Zo is er de daling van de C02-uitstoot, minder verkeer(stress) en dus ook minder verkeersslachtoffers, kleine gelukjes van de lokale webshop, een stijgend gemeenschapsgevoel, de golf van solidariteit, meer doorgebrachte tijd thuis met onze kinderen of huisdieren, de kracht van cultuur in tijden van crisis. Politico professoren ontwaren  een nieuwe lente, “Buckle in, this could be bigger”. En daarmee raken zij exact die gedachte waar ik als jonge politica ook al even mee zat. Er is een momentum om terug te kijken naar wat we hadden, en wat beter kan in de toekomst. Laten we dit momentum grijpen.

Historische hervormingen blijven uit indien je jezelf niet organiseert, was de kerngedachte in een opiniestuk (De Standaard) van Tom Naegels.  Het is inderdaad aan de politici om kaders aan te reiken voor die hervormingen. Tijdens deze crisis zie ik enkele belangrijke werven, waarvoor ik oproep om over partijgrenzen heen de handen ineen te slaan. Ik geef enkele voorbeelden:

Roep je meer Europa? Maak dan ook meer Europa

“Als we eerst en vooral levens redden, dan kan uit deze crisis een nog sterkere EU groeien. Als egoïsme het haalt, dan kan de crisis diezelfde EU verwoesten” waarschuwde Italiaans EU-commissaris Gentiloni. Terecht hekelde hij het gebrek aan solidariteit tijdens deze coronacrisis. Bij elke crisis volgt de perceptie dat de EU een nutteloos beleidsniveau is, die zelfs hinderlijk wordt indien de verdeeldheid aanhoudt. Eigenlijk is het omgekeerde nochtans waar.

Gezondheid is geen Europese competentie maar een bevoegdheid van de lidstaten, dus kan je moeilijk de vinger in de richting van de EU wijzen. Het zijn de lidstaten die er onderling een soep van maken. Had het beter een Europese competentie geweest?

Europa zal niet meteen de ziekenhuizen overnemen in de lidstaten. En we gaan ook geen belastingen betalen aan de EU voor onze sociale zekerheid. Maar het is duidelijk dat tijdens een gezondheidscrisis zonder grenzen, er absoluut nood is aan een commando op Europees niveau. Wie bestelt en verdeelt beschermende kledij, medicijnen en mondmaskers? Wie waakt over de kwaliteit en vooral de capaciteit van de ziekenhuizen? En ja, waarom niet: wie helpt aan een “noodleger” van artsen, verplegers en mobiele infrastructuur daar waar de vraag het grootst is? Want een lidstaat die de crisis niet zelf onder controle krijgt, is letterlijk en figuurlijk besmet voor de rest van de Unie.

Hetzelfde geldt voor toekomstige pandemieën en andere pertinente crisissen waarmee we nog zullen kampen zoals de klimaatopwarming, financiële crashes en internationaal terrorisme.

Deze crisis toont eens te meer aan dat een geglobaliseerde wereld geglobaliseerde problemen met zich meebrengt. Dan dringt een diepere en verregaandere internationale samenwerking zich op. Laat ons alvast beginnen met een versterking van de EU en een verdragswijziging in die zin.

België kan werken, zo blijkt

Bij het nemen van de eerste coronamaatregelen stond ik versteld van de daadkracht die door onze verschillende beleidsniveaus aan de dag kon worden gelegd. Ondanks de hernieuwde communautaire strijd en het moeilijke politieke landschap waarin we ons sinds de verkiezingen van 26 mei 2019 bevinden, slaagden we er in om snel en daadkrachtig verschillende maatregelen te nemen over verschillende beleidsniveaus heen en die goed te  stroomlijnen. Onze doortastende en complementaire aanpak werd dan ook internationaal gelauwerd.

Het kost evenwel veel energie. Meer energie dan nodig? Wellicht wel. De versnippering van bevoegdheden, de veelheid aan overlegorganen tussen verschillende niveaus maken het werk niet makkelijker. Het is zoals Europa: de lidstaten hoeven echt niet alles zelf te doen, evenmin moet de federale overheid alles naar zich toe trekken. Gemeenschappen, gewesten en federaal kunnen perfect complementair werken, waarbij de maatregel van het ene niveau, versterkend werkt voor dat andere niveau. Maar er is wel een coherente verdeling van bevoegdheden nodig, en op het einde van de rit een hiërarchie der normen: “zo gaan we het aanpakken.”

Hou het bij de feiten

Een crisis als deze toont aan hoe we, als het er echt op aan komt, terug moeten vallen op degelijke wetenschappelijke kennis. Zo kijkt de hele wereld nu naar de wetenschap voor een vaccin dat ons kan beschermen tegen het coronavirus. Premier Sophie Wilmès omschreef de aanwezige expertise als de vitale stuwkracht die de politiek moet begeleiden in de beslissingen die ze neemt. Die expertise moeten we koesteren en verder valoriseren. Het is verademend dat in een tijdperk van fake news, mensen opnieuw belang hechten aan wetenschappelijke feiten. Politici zijn geen virologen. Maar ze zijn wel de vertegenwoordigers van het volk en diegene die op het einde van dag verantwoording afleggen, mét beslissingen die gebaseerd zijn op wetenschappelijke evidentie.

Tot slot

Laat mij dit opiniestuk besluiten met een oproep. Een oproep voor een hervorming op het gebied van politieke stijl. Een stijl die ik tot voor deze crisis onmogelijk heb ongeacht, maar nu aan den lijve ondervonden heb dat het kan. Die golf van solidariteit en gemeenschapszin voel ik ook onder de meeste politici. Door het gepolariseerd gebekvecht te laten voor wat het is, door staatsman- en staatsvrouwschap te tonen, in plaats van elk apart op het eigen bankje van het grote gelijk te gaan zitten.

We kunnen en moeten van mening verschillen, beste collega’-politici, maar laat ons in de toekomst, het politiek schouwspel verfraaien door het – net als nu – beschaafder te houden. Door het gemeenschappelijk belang voor ogen te blijven houden, in plaats van de vele politieke oorlogjes die elke dag uitgevochten worden, maar waar geen burger een boodschap aan heeft.

Stephanie D’Hose, Vlaams Volksvertegenwoordiger.