Onderzoek naar deportatie via het spoor tijdens de Holocaust
We moeten onze geschiedenis begrijpen om te vermijden dat ze zich herhaalt. Vandaag geef ik samen met de federale regering opdracht aan het Centrum voor de Studie van Oorlog en Samenleving (CegeSoma), om een onafhankelijk onderzoek te voeren naar de rol van NMBS in de deportaties door de Duitse bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog.
NMBS heeft al laten weten dat zij haar archieven zal openstellen en ten volle zal meewerken aan deze studie, als eerbetoon aan de slachtoffers. Deze bijdrage aan onze plicht tot herdenking wordt ingeluid op de Internationale dag voor de herdenking van de slachtoffers van de Holocaust. Op 27 januari 1945 werd het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau bevrijd.
De herinnering aan het onmenselijke is wat de menselijkheid overeind houdt. Opdat we nooit meer zouden vervallen tot de beestachtige duisternis die onze wereld tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft geteisterd, is het belangrijk in kaart te brengen welke activiteiten en mechanismes de Duitse bezetters en hun collaborateurs ter beschikking hadden. Ik ben blij en trots dat deze zwarte pagina’s uit de geschiedenis van ons land verder in detail worden onderzocht. We zijn het aan de slachtoffers en hun nabestaanden verplicht om hun leed te erkennen. Om de onderste steen boven te krijgen. Om als samenleving waakzaam te blijven en het verleden zich nooit te laten herhalen.
Al in 2019 nam de Kamer een resolutie aan dat de rol van de Belgische spoorwegen in deze deportaties onderzocht moet worden, maar het dossier zat jarenlang geblokkeerd. Nadat minister Gilkinet in juni vorig jaar contact opnam met de Senaat, heb ik uiteraard positief gereageerd op zijn vraag om een studie te lanceren, in een cofinanciering door de Regering en de Senaat.
Een onafhankelijk onderzoek en een plicht om te herinneren
Dit onafhankelijk onderzoek wordt toevertrouwd aan CegeSoma (het Centrum voor de Studie van Oorlog en Samenleving), dat afhangt van het Rijksarchief. Het onderzoek ligt in het verlengde van eerder werk over ditzelfde onderwerp, dat nu werd uitgebreid. Het nieuwe onderzoek spitst zich toe op de rol van NMBS in de konvooien die de Duitse bezetter organiseerde voor de deportatie uit België van Joden, zigeuners, verzetsstrijders, dwangarbeiders en andere slachtoffers tijdens de Tweede Wereldoorlog.
In de komende maanden buigen onderzoekers zich dus over alle beschikbare archieven, waaronder die van NMBS, om licht te werpen op onze Geschiedenis, in de transparantie, de waardigheid en het respect die de te talrijke slachtoffers van de deportaties verdienen.
