Cultuur is geen sketch
Mijn cultureel hart bloedt als ik de uitspraken van Antwerps cultuurschepen Ait Daoud lees. Ik kan niet anders dan in de bres springen voor onze geliefde kunstenaars en artiesten. Lees hieronder mijn visie en oproep.
Er bestaat een hilarische sketch van Monty Python, “The Working Class Playwright,” waar een vader en zijn zoon een knallende ruzie hebben over zoonliefs jobkeuze. Vader verwachtte dat hij een “good, honoust job in culture” zou kiezen, maar in de plaats daarvan ambieert de jongeman een carrière in de koolmijn. De omgekeerde wereld van wat toen de realiteit was, een absurde situatie zoals enkel de Pythons die kunnen bedenken.
Vijftig jaar geleden was het een geniale premisse voor een comedyshow, maar vandaag klinkt het bijna als een utopie voor de cultuursector. Want hoe de Antwerpse schepen Nabilla Ait Daoud over jonge artiesten spreekt (gisteren in De Standaard) klinkt net als een kwade ouder in de vorige eeuw die niet begrijpt waarom iemand artiest zou willen worden. Op de vraag wat zij vandaag zou doen als jonge kunstenaar, antwoordt ze: “Dan ga ik werken voor mijn centen, zoals iedereen.”
De heisa begon met de aangekondigde besparing van het Antwerpse stadsbestuur op gemeentelijke projectsubsidies. Die zouden volledig verdwijnen. Ik heb begrip voor de discussie, want als er bespaard moet worden is het normaal dat iedereen mee de broeksriem aanspant. Cultuur hoeft de dans niet te ontspringen.
De grote vraag is vooral hoe en waar je bespaart. Cultuur is zo’n complex ecosysteem, dat elk ingrijpen in haar structuur potentieel de hele sector onderuit kan halen. Projectsubsidies zijn daar een voorbeeld van: die gaan niet naar gebouwen of personeel van instellingen, maar naar de kunst zélf. Het gaat om het creëren, om het duwtje in de rug dat vooral jonge kunstenaars gebruiken om zichzelf op de kaart te zetten. Het zijn ook die subsidies die onze regio wereldwijd vermaard houden als bruisende kunsthub waar door innovatie de internationale sterren van morgen ontstaan.
Projectsubsidies vervangen dus geen loon. Maar het is wel geld dat naar individuele kunstenaars gaat, naar zelfstandige ondernemers die daarnaast eigen inkomsten hebben. Bijna 90% van hen heeft inkomsten uit niet-kunstgerelateerde activiteiten. Het zijn mensen die werken voor hun centen, dus.
In mijn visie ga je daarop niet besparen. Wel op instellingen, op overhead en op de grote huizen. Ik zie liever geld naar mensen stromen, dan naar gebouwen. Bovendien moeten we goed nadenken hoe vaak we nog kunnen besparen op cultuur. Je hoort vaak dat onze bedrijven het lastig hebben en dat zij steun verdienen, maar wie de cijfers erbij neemt ziet dat die bedrijven vandaag veel meer steun krijgen dan cultuur. Cultuur doet het met minder dan 3% van de totale subsidies die Vlaanderen uitkeert. Hoeveel vet kan daar nog op de soep zitten?
Wat vandaag moet gebeuren, is drieledig. Eerst en vooral: meten is weten. We hebben véél meer cijfermateriaal nodig om te zien waar geld naartoe gaat, waar meer of minder nodig is, en welke return we ervoor in de plaats krijgen.
Ten tweede, een oproep die ik eerder al deed. De cultuursector heeft een echte ambassadeur nodig. Zoals Horeca Vlaanderen Mathias De Caluwé heeft als CEO, hebben we ook nood aan een CEO van Cultuur Vlaanderen. Een smoel voor de hele sector. Iemand uit de buik van het culturele leven, die de hele sector goed kent en als bruggenbouwer kan optreden. Binnen de verschillende facetten van cultuur, en tussen de sector en de overheid. Want als politieke vertegenwoordigers die eigenlijk geacht worden kampioenen van cultuur te zijn al aanvallen gaan lanceren, niet gespeend van veel respect voor onze kunstenaars, is er meer dan ooit nood aan iemand die voor de sector in de bres springt.
Tot slot moeten we ons afvragen wat onze toekomstvisie voor cultuur is. Hoe versterken we de sector en maken we haar minder afhankelijk van politieke windhanen? Welke hervormingen zijn nodig? En hoe steunen we individuele artiesten, onze culturele zelfstandigen, die ons zoveel verrijkend vermaak brengen?
Misschien is het tijd dat iemand zo’n brede visie eens neerpent. Misschien maak ik daar de komende tijd eens werk van. Heb jij ideeën, suggesties, aanbevelingen? Drop ze gerust hieronder, of contacteer mij via mijn site. Want we gaan samen moeten strijden voor onze kunst- en cultuursector. Aan sommige schepenen moeten we het niet overlaten.
